Gecoördineerde terroristische acties zoals dinsdag in Brussel vergen voorbereiding. Het lijkt dus niet voor de hand liggend dat dit een reactie is op de arrestatie van Saleh Abdeslam vorige week.
Dat zegt Peter Knoope, antiterreurexpert van het Internationaal Centrum voor Contraterrorisme in Den Haag.
“De aanslagen van dinsdag zijn duidelijk de gecoördineerde actie van een groep. Veranderingen aanbrengen in het schema, zeker op het laatste moment, is bijna niet te doen”, zegt Knoope.
Het lijkt hem daarom onwaarschijnlijk dat dit te maken heeft met de arrestatie van Abdeslam. “Bovendien, hij was eerder een meeloper dan het brein achter de aanslagen in Parijs. Hij is zelf geen hardcore radicaal, maar iemand die zich door een vriend had laten overhalen om een aanslag te plegen.”
Groot informatieprobleem
Met de aanslagen op het vliegveld Zaventem en een Brussels metrostation is volgens Knoope pijnlijk duidelijk geworden dat de Belgische autoriteiten een groot informatieprobleem hebben. “De meeste aanslagen worden voorkomen doordat burgers iets verdachts aan de politie melden. Maar als je geen contacten in de wijken hebt, of als de bewoners zich meer verbonden voelen met verdachten dan met de staat, dan heb je een groot probleem.”
Veel Belgen vragen zich volgens de antiterreurexpert af of ze wel veilig zijn. "Aanslagen zoals deze maken dat gevoel van onveiligheid nog veel groter. Dit gaat - wederom - een grote impact hebben en een wond slaan in de Europese samenlevingen'', zegt Knoope. "Het geeft de kwetsbaarheid van onze samenleving aan.''
Stad lam leggen
Volgens Rob de Wijk, directeur van The Hague Centre for Strategic Studies en deskundige op het gebied van internationale betrekkingen en veiligheidszaken, is er zeer nadrukkelijk rekening gehouden met aanslagen in Brussel. "De vraag was niet óf er een aanslag zou komen, maar wannéér."
De aanslagen in Brussel doen volgens De Wijk denken aan de aanslagen eind vorig jaar op Parijs. "Het doel is om een stad lam te leggen en dat lukt op deze manier.'' Dat de aanslag te maken heeft met de arrestatie van Abdeslam, noemt hij eveneens zeer onwaarschijnlijk. "Aanslagen als deze hebben veel voorbereiding nodig, dat plan je niet in een paar dagen.''
Het zou wel kunnen dat de aanslag eerder is uitgevoerd dan aanvankelijk het plan was, zegt hij. "Het kan zijn dat Abdeslam het netwerk en de plannen kende en dat de aanslag vervroegd is uit angst dat hij met de politie zou praten."
Twee soorten aanslagen
De Wijk zegt dat er globaal geschetst twee soorten aanslagen zijn: aanslagen met een symbolisch doelwit en aanslagen met een ‘zacht doel’, dat wil zeggen waar veel mensen samenkomen zoals het openbaar vervoer. "Het gaat dinsdag dus met name om zachte doelen. En dat er bommen op Zaventem bij de balie van een Amerikaanse luchtvaartmaatschappij afgingen, kan een symbolische waarde hebben."
Dat de aanslag is opgeëist door Islamitische Staat verbaast De Wijk niet. "Alles wees die kant op.'' Volgens de deskundige komen een heleboel zaken nu samen: "De aanwijzingen en waarschuwingen van de laatste maanden, de plaats waarop de aanslagen zijn gepleegd en de manier waarop ze zijn uitgevoerd."
Hoe het verder moet, weet De Wijk echter ook niet: "Een oplossing is er niet."
Harde kern van terroristen
Volgens terrorismedeskundige Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden is het nog veel te vroeg is om de aanslagen te duiden. "Maar duidelijk is dat de problemen niet zijn opgelost met de arrestatie van ‘dat jochie’ Saleh Abdeslam."
België heeft al een tijd te maken met een vrij harde kern van terroristen, waar sinds de aanslagen in Parijs vorig jaar flink jacht op wordt gemaakt. "Het beeld ontstond dat met de arrestatie van Abdeslam vorige week het mastermind was gepakt, maar dat is dus niet zo."
Extra veiligheidsmaatregelen Nederland
De veiligheidsmaatregelen in Nederland zijn extra verscherpt als reactie op de bomaanslagen in Brussel. Er worden "veiligheidsmaatregelen genomen die nodig zijn", lieten premier Mark Rutte en terrorismecoördinator Dick Schoof weten.
Volgens Rutte zijn er geen concrete aanwijzingen voor een aanslag in Nederland. "Alle diensten staan zeer alert paraat om waar nodig in te grijpen en extra maatregelen te nemen'', benadrukte hij, om ervoor te zorgen "dat Nederland zo goed mogelijk beschermd blijft''.
De veiligheidsmaatregelen betekenen dat de marechaussee extra patrouilles uitvoert op de luchthavens Schiphol, Rotterdam en Eindhoven. Ook voert de marechaussee verscherpte grenscontroles uit aan de zuidkant van Nederland met de grens met België.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl